طرح داستانی"خسرو و شیرین" و" لیلی و مجنون " نظامی گنجوی با تأکید بر روایت شرقی

در ادب پارسی، برای بیان مضامین غنایی و عاشقانه، علاوه برقالب غزل استفاده از مثنوی نیز رواج دارد. در پایان قرن ششم هجری، نظامی گنجوی نظم داستان­های بزمی و غنایی رابه حد اعلای کمال رسانید. با تحلیل ساختاری می­توان به تناسب هنری و ظرافت های کلام نظامی پی برد.تجزیه و تحلیل اجزا و عناصر سازنده­ی متن داستان، زمینه­ی شناخت بیشتر آن را فراهم ­آورده، نقاط قوت و ضعف آن را می­نمایاند. درجستارحاضر به تحلیل ساختاری طرح دو منظومه­ی غنایی معروف نظامی: "خسرو و شیرین" و  "لیلی و مجنون" پرداخته­ایم. سپس الگوی داستانی این دو منظومه رسم گردیده و برای الگوی داستانی شرقی، نموداری پیشنهاد شده است. این بررسی نشان می­دهد که این دو منظومه علی رغم تطبیق ساختارشان با ساختار داستان­های کلاسیک غربی(هرمی شکل)، در واقع ساختار اپیزودیک و متقارن دارند که از مظاهر ساختار شرقی است، این دو منظومه از الگوی داستانی " گزینش- سیر و سفر- بازگشت و روایت" پیروی می­کنند. همچنین ساختارآنها، بیش ازآنکه داستانی باشد، معنایی است.